آيات عظام مکارم شيرازي و سبحاني در پاسخ به سؤالي در خصوص راه خودسازي، تهذيب نفس و مراحل آن شرايط دست‌يابي به سجاياي اخلاقي را تشريح کردند.
به گزارش مركز خبر حوزه، اين دو مرجع تقليد در پاسخ به اين سؤال که با توجه به آيه «يزکيهم و يعلمهم، براي خوسازي و تهذيب نفس، چه توصيه‌اي داريد؟»، اين گونه مرقوم داشته‌اند:
* پاسخ آيت‌الله‌العظمي ناصر مکارم
خودسازي و تهذيب نفس، براي همه مخصوصاً طلبه‌ها، مساله بسيار مهمي است. اين گروه هر قدر علم‌شان بيشتر شود، بايد تقواي‌شان هم بيشتر شود، به نکات اخلاقي بيشتر توجه داشته باشند، در برخوردهاي اجتماعي ادب و آداب را بيشتر رعايت کنند، و گرنه افراد موفقي نخواهند بود.
براي رسيدن به اين مراحل مطالعه کتاب‌هاي اخلاقي و آشنايي با حالات و زندگي علماي پيشين بسيار مؤثر است. در زمينه اخلاق،کتاب‌هاي خوبي با عناوين اخلاق در قرآن، اخلاق در نهج‌البلاغه و... نوشته‌ايم که برگرفته از قرآن و احاديث و روايات است و مي‌دانيم که بهترين دستورات، در قرآن و نهج‌البلاغه و اخبار و روايات ائمه طاهرين (ع) آمده است. بايد اين دستورالعمل‌ها را بخوانيم و سعي کنيم يک به يک آنها را در عمل پياده کنيم.
مطالعه در زندگي و رفتار علماي گذشته نيز مي‌تواند الگوي خوبي براي ما باشد. بايد ببينيم آنها مسير تقوي و خودساري و تهذيب نفس را چگونه پيموده‌اند و از تجربياتشان بهره‌برداري کنيم.
البته در طي اين مسير بايد با تيزبيني و هوشياري عمل کنيم. در اين راه دام‌ها و پرتگاه‌هاي خطرناکي چون عرفان‌هاي کاذب يا تمايل به صوفي‌گري و يا ادعاهاي واهي بعضي در پيمودن مقامات عرفان وجود دارد که بايد کاملا مراقب باشيم تا گرفتار اين گونه مسيرهاي باطل و دام‌هاي خطرناک نشويم.
* پاسخ آيت‌الله‌العظمي جعفر سبحاني
تهذيب نفس همان عمل به شريعت است. ما تهذيب غير از اين نداريم. رياضت براي ما مطرح نيست. تهذيب نفس، همان است که اسلام مي فرمايد. واجبات را انجام دهد،محرمات را ترک کند،حتي‌المقدور مکروهات را مرتکب نشود و به اصطلاح در کار خودش مانند يک سرباز آماده به نداي حق باشد. اين تهذيب نفس است. البته خود اين هم مراتبي دارد. گاهي از اوقات، انسان از مرتبه پايين شروع مي‌کند،اما به يک مرتبه بالايي مي‌رسد که جز نداي حق و امر حق به چيزي گوش فرا نمي‌دهد.
بديهي است تهذيب نفس، استاد هم مي‌خواهد. کساني که بدون استاد، دنبال تهذيب نفس بروند، گاهي ممکن است اشتباه کنند و گمراه شوند که به قول حافظ:
قطع اين مرحله بي همرهي خضر مکن ...... ظلمات است بترس از خطر گمراهي
در هر حال لازم است انسان تحت نظر حکيمي، به تهذيب نفس بپردازد. البته همان تهذيبي که قرآن و سنت فرموده است و همان راهي که حاج‌ميرزا علي آقاي قاضي و شاگردان او داشتند.
